पूर्वी छोटा चौथरा असलेले हे मंदिर ग्वाल्हेर संस्थानाचे महाराज राणोजीराव शिंदेनी १७३० मध्ये बांधले आहे. मंदिरासाठी काळ्या पाषाणाचा अतिशय उत्कृष्टपणे वापर केला आहे. पाषाणावर वेगवेगळ्या सुंदर कलाकृती कोरलेल्या दिसून येतात. मंदिर अतिशय देखणे आहे. सर्वत्र गुलालाची उधळण झाली असल्याने संपूर्ण मंदिर परिसर गुलालमय दिसतो. येथील दक्षिण - दरवाज्याजवळील दिपमाळ पाहण्यासारखी आहे. मंदिरातील वातावरण अतिशय आल्हाददायक वाटतं. खुप छान वाटतं. जोतीबा हा देव लोकदेवता म्हणून प्रसिध्द आहे. चैत्र पौर्णिमेला इथे यात्रा भरते. संपूर्ण महाराष्ट्र व कर्नाटकातूनसुध्दा येथे भाविकांची गर्दी होते. सासनकाठ्यांचा खेळ तर अचंबीत करणाराच वाटतो. मुख्य मंदिरापासून पाच ते दहा मिनिटांवर यमाई देवीचे मंदिर आहे. इथे जाताना उजव्या हाताला एक गुहा लागते तिथे गणपती देवता आहे या गुहेतील गारवा अनुभवण्यासारखाच आहे. इथून पुढे १० किमी वरील पन्हाळा तसेच पावनगड किल्ल्याला भेट देऊ शकता.

श्री दत्त गुरु चिले महाराजांची इथे समाधी असून येथील कासवरुपी मंदिर अगदी वैशिष्टपूर्ण वाटते. मंदिराच्या आत गेल्यावर शांतता जाणवते. मंदिराच्या भिंतीवरील फळ्यांवर लिहिलेले सुविचार वाचून मन प्रफुल्लीत होत. मंदिराच्या मधोमध चिले महाराजांची समाधी आहे.

कोल्हापूरातील शाहूवाडी तालूक्यात हे छोटेसे पण छान मंदिर आहे. या मंदिराला जाण्यासाठी मलकापूरातून आंबाच्या रोडकडे किमी जाऊन डाव्या हाताला वळण घ्यावे व पूढे ३ किमी वर धोपेश्वर मंदिर लागते. मंदिराची वाट निसर्गरम्य आहे. आजूबाजूला शेती, झाडी पाहत, पक्षांचा किलबिलाट ऐकत आपण कधी पोहचलो हे कळत देखील नाही. मंदिर छोटेसे असून पूढे दरी व घनदाट जंगल तर मागे धबधबा आहे. पावसाळ्यानंतर आपण येथे भेट दिल्यास विहंगम असे दृश्य पहावयास मिळते.

कोल्हापूर हातकणंगले रोडवर २० किमी वर डाव्या हाताला या मंदिाकडे जायला वाट आहे. हे मंदिर छोटखाणी असून गुंफा मंदिर आहे. एका गुहेत महादेवाच्या पिंडीवर पाणी पडते. इथे मंदिराच्या गाभा-त दोन नंदी पहायला मिळते. हे इथले वैशिष्ट्य आहे. मंदिराला लागूनच गुहेतील पाणी साचून एक कुंड तयार झाले आहे. रामलिंग हे निसर्गरम्य वातावरणात आहे त्यामुळे आपणसुध्दा इथे रमून जातो. येथून आपण आलमप्रभूंना भेट देऊ शकतो.

रामलिंग मंदिरापासूनच या ठिकाणी जायला वाट आहे. या वाटेवरुन जाताना दोन्ही बाजूला झाडी दिसतात. पुढे डाव्या हाताला एक दारी दिसते तिथून कुंथगिरी हे मंदिर खूप छान दिसते. इथे फोटोसेशन खूप छान होते. इथून पूढे उजव्या हाताला वळून सरळ पूढे गेल्यावर आलमप्रभूचे छोटेखाणी मंदिर दिसते. मंदिरात प्रवेश केल्यावर इथे आपणांस मूर्ती दिसत नाही. इथे एक ज्योत दिसते जी जवळपास ७५० वर्षाहूनही अधिक काळ अशीच तेवत आहे. मंदिरात शांतता जाणवते. आजूबाजूचा परिसर निसर्गरम्य आहे.

या मंदिराला जाताना एखाद्या छोट्या जंगलातूनच प्रवास केल्यासारखेच वाटते. पावसाळ्यानंतरचा इथला निसर्ग तर अवर्णनियच. तिथून पूढे गेल्यावर एक कमान दिसते. पुढे मंदिराच्या प्रवेश व्दारातून २०-२५ पाय-या चढून मंदिरात गेले की श्री. धुळोबांच दर्शन घेता येते. हे मंदिरसुध्दा निसर्गाच्या कुशीत आहे. छान आहे.

हे मंदिर दत्त संप्रदायाच्या मुख्य स्थानांपैकी एक आहे.इथे रोज हजारो भाविक भेट देत असतात. हे मंदिर कोल्हापूरच्या पूर्वेला ४० किमी वर आहे. कृष्णा आणि पंचगंगेच्या संगमावर हे मंदिर म्हणजे क्षेत्र नरसोबाची वाडी होय. इथे नदी घाट असून भक्तांच्या सोईसाठी स्नान व्यवस्था व इतर कार्यांसाठी सोय आहे. इथे महाशिवरात्र व दत्त जयंती यावेळी मोठी यात्रा भरते. महाराष्ट्राबरोबर कर्नाटकातूनसुध्दा मोठ्या प्रमाणावर भाविक इथे भेट देतात. इथे आल्यावर मन प्रसन्न होत. दर्शन घेऊन भक्त तृप्त होतो.

खिद्रापूर मधील कोपेश्वर मंदिर तर इतके अप्रतिम आहे की बस्स बोलायला शब्दच उरत नाही. कोपेश्वर मंदिर हे महाराष्ट्राचे वैभव ठरावे ही वास्तवता आजही या मंदिरात आढळते. इथला स्वर्ग मंडप इतर शिल्प कला, कलाकृती खूपच सुंदर आहे. कोल्हापूरात आल्यावर या मंदिराला भेट देणे एक पर्वणी ठरते. मंदिरात कोपेश्वर म्हणजेच महादेवाची पिंड आहे. या मंदिरापासून दोन मिनिटाच्या अंतरावर जैन मंदिर असनू त्यावरची शिल्पकला सुध्दा पाहण्यासारखी आहे. हि मंदिरे पाहणे म्हणजे एक नादखुळा अनुभव आहे. हे मंदिर नरसोबा वाडीपासून २२ किमी वर आहे.

कोल्हापूर पासून ३८ किमी वर जयसिंगपूरमध्ये हे मंदिर आहे. या मंदिराची निर्मिती २०१२ मध्ये पूर्ण झाली. हे मंदिर आत्ताचेच पण फार थोड्या कालावधीत लोकप्रिय झाले आहे. याचे कारण म्हणजे या मंदिराचा आकार याचं बाह्य व अंतर्गत रुप. अतिशय देखणं हे मंदिर असून या मंदिरास एकदा नक्की भेट द्यावी.

कोल्हापासून ६५ किमी अंतरावरील हे मंदिर त्याच्या शिखरांमुळे सुंदर दिसते. गडहिंग्लजमध्ये हे देवस्थान खुप लोकप्रिय आहे. डोंगराच्या कुशीत हे मंदिर वसले असून समोरच जलाशय दिसतो. इथून पूढे ८ किमी वरील इंचनाळ गावातील प्राचीन गणेश मंदिराला भेट देता येईल.

येथिल गणेश मंदिर प्राचीन असून पेशवे काळात जिणोध्दार झालेला आहे. आजही हे मंदिर सुस्थितीत असून नुकताच जिणोध्दार केल्यासारखे वाटते. मंदिर अतिशय देखणं आहे. कर्नाटकातील आरभावी दगडाचा जिर्णोध्दारामध्ये खूप चांगल्या रितीने वापर केलेला आहे. मंदिराच्या समोर छोटेखाणी बाग आहे.

आजरा तालूक्यापासून एसटी स्टँडपासून ३ किमी अंतरावर असलेल्या रामतीर्थ धबधब्याच्या थोडं अलिकडे डाव्या हाताला महादेवाचं मंदिर लागते. तीथलं वैशिष्ट्य म्हणजे इथला ६ फुट उंचीचा काळ्या पाषाणातील नंदी होय. अतिशय सुबक व सुंदर नक्षीकाम असलेला हा नंदी सर्वांनी आवर्जून पहावा.

आदमापूरचा बाळूमामा कोल्हापूर जिल्हयातील लोकप्रिय देवांपैकी एक असून इथे जाण्यासाठी आपणास कोल्हापूरातून कळंबा मार्गे पूढे मुधाळ तिट्ट्यावरुन डाव्या हाताला वळन घेवून जाता येथे कोल्हापूरातून ४० किमी अंतरावर हे मंदिर आहे. पूर्वी असलेल्या या मंदिराचा नुकताच कायापालट झाला आहे. अतिशय प्रशस्त असे मंदिर दिसते. इथे बाळूमामाचे दर्शन घेतल्यानंतर बाहेर येऊन आपण गरमागरम पौष्टीक अशा नाचणीच्या आंबील प्रसादाचा लाभ घेऊ शकतो. तसेच दर रविवारी महाप्रसाद असतो. इथून जवळच असा भक्तनिवाससुध्दा आहे याचा भाविकांना लाभ घेता येईल.

कोल्हापूर पूणे मार्गावर टोप - संभापूर जवळ एक भव्य अशी गणेश मूर्ती आपले लक्ष खेचून घेते ती मूर्ती म्हणजेच चिन्मय गणाधिश होय. या मूर्तीचं वैशिष्ट्य म्हणजे याची प्रचंड उंची ही मूर्ती ८५ फुट उंच आहे. मूर्ती सिमेंट काँक्रीटची असून वजन ८०० टन आहे. कोणत्याही कंपनीच्या स्पॉन्सरशिपशिवाय सामान्य जनतेच्या उदार देणग्यातून चिन्मय सेवा ट्रस्ट महाराष्ट्र व्दारा हे भव्य दिव्य कार्य संपन्न होऊन १८ नोव्हेंबर २००१ रोजी मूर्ती दर्शनासाठी खूली करण्यात आली.

प्राचीन वास्तू आणि धार्मिक महत्व असणारे हे ठिकाण हिंदू मुस्लीम एैक्याचे प्रतीक आहे. दर्ग्याच्या प्रवेशव्दारावर गणपती दिसतो. हे ठिकाण धार्मिक महत्वाचे असल्याने सर्व धर्मियांचे पर्यटक इथे भेट देतात.

कोल्हापूर पासून ८० किमी वरील ऐतिहासिक विशाळगडावर मलिक रेहान या धर्मगुरुंचा दर्गा आहे. दर्ग्यामध्ये प्रसन्न वातावरण असते. गडावरील दर्ग्याचे स्थान जागृत आहे असे मानले जाते.

पन्हाळा गडावर प्रवेश करताच डाव्या बाजूस आपणांस जी भव्य व आकर्षक वास्तू दृष्टीस पडते तोच हजरत पीर साधोबा दर्गाह. इ.स. १६१२ मध्ये अदील शहाच्या कारकिर्दीत हा दर्गा बांधला गेला. २९ फुट लांब आणि २९ फुअ रुंद, ५० फुट उंच अशी या दर्ग्याची रचना आहे. दर्ग्याचे बांधकाम संपूर्णपणे चुन्यामध्ये केले असून वरील बाजूस देखणा असा गोल घुमट आहे. इस्लामिक कॅलेंडरप्रमाणे रज्जब महिन्यांच्या २४ तारखेला येथील सर्व धार्मिक भाविक मोठ्या उत्साहात उरुस साजरा करतात.

कोल्हापूर शहरातील हेड पोस्ट ऑफिस समोर असलेले हे चर्च अतिशय लक्षवेधक आहे. काळ्या दगडांचा चर्चच्या बांधणीमध्ये अतिशय चांगला वापर केला आहे. आतमध्ये प्रवेश करताच आतील बेंचेसच्या वैशिष्टपूर्ण रचना येथे दिसते. तसेच काचेवरील येशू ख्रिस्तांचे चित्र इतके सुंदर आहे की पाहतच बसावे असे वाटते. अतिशय देखणी अशी ही वास्तू पाहण्याजोगी आहे.

शुक्रवार पेठेतील लक्ष्मीसेन जैन मठाच्या नगारखान्याची भव्यता व त्यावरील कलाकुसर पाहिल्यावर कोणालाही भारावून जायला होतं. जवळपास १०० वर्षापूर्वी मठाधीपती लक्ष्मीसेन महाराजांनी ६१ हजार रुपये खर्चून हा नगारखाना बांधला. जवळपास ६० फुट उंचीचा हा नगारखाना आहे. या मठात जैन धर्माचा इतिहास, साहित्य, पुरातन धर्मग्रंथ विविध रुपातील मूर्तीच जतन झालं. मठाच्या आवारात अखंड पाषाणातील मानस्तंभ असून त्याच्या चारही बाजूवरील कोरीवकाम जबरदस्त आहे.

कोल्हापूर शहरातील महाव्दार रोडपासून थोड्याच अंतरावर रुपनारायण जैन मंदिर आहे. गंडरादित्याच्या राजा सामंत निंब देवरस यांनी सन ११००च्या काळात जैन विहार वास्तू बांधली. अर्धमंडप, सभा मंडप, अंतराळ व गर्भगृह असे मंदिराचे ४ भाग आहेत. सभा मंडपातले खांब दोन्ही हाताच्या घे-यात मावणार नाहीत एवढे मोठे आहेत. याच खांबावर मंदिराचे छत उभारले आहे. मंदिरात पार्श्वनाथ तीर्थणकरांची उभी मूर्ती आहे. मंदिरासमोर प्राचीन शिलालेख, मानस्तंभ व आजूबाजूला शिल्पे तसेच काही मुर्त्या दिसतात.

जैन धर्मियांचे श्रध्दास्थान असलेले बाहुबली मंदिर कोल्हापूर पासून३० किमी अंतरावर हातकणंगले तालूक्यात कुंभोज या गावी आहे. बाहूबली हे क्षेत्र लोकप्रिय धार्मिक स्थळ असून अनेक पर्यटक येथे न चुकता भेट देतात. येथे आदिनाथ, श्री चंद्गप्रभू व श्री. शांतीनाथ यांची प्राचिन जैन मंदिरे आहेत. पाय-या चढून वर गेल्यवर तिथून जो काही परिसर दिसतो तो केवळ विलोभनीच. मंदिर परिसरातच भाविकांसाठी एक छोटीशी बाग तयार केलेली आहे. या मंदिराला भेट दिल्यानंतर एक प्रकारचे समाधान वाटते.

कोल्हापूरच्या पूर्वेला फक्त २१ किमी अंतरावर कुंथुगिरी देवस्थान आहे. या देवस्थानचे वेगळे असे स्थान आहे. मंदिर भव्य असून सर्वत्र स्वच्छता दिसते. त्यामुळे एक प्रकारचे शांत आणि प्रसन्न वातावरण येथे अनुभवायला मिळते. इथे एक विपशन्या केंद्ग आहे. हे मंदिर पाहिल्यानंतर पुढे आपणांस धुळोबा, रामलिंग आणि आलमप्रभू हि मंदिरे पाहता येतात.

प्रसिध्द कोपेश्वर मंदिरराला जाताना त्याच्या थोडे अलिकडेच हे जैन मंदिर आहे. या मंदिरामध्येही उत्कृष्ट वास्तू शिल्पकला पघायला मिळते. तसेच मंदिराचा आवार छान असून मंदिरामध्ये गारवा जाणवतो. या मंदिराचा शिखरसुध्दा सुंदर असून त्यावर जाण्यासाठी जिना आहे. मंदिरासमोरील मानस्तंभसुध्दा देखणा आहे.